Oruç Tutmamayı Mübah Kılan Durumlar

İslam dini kolaylık dinidir. Yapılacak olan bütün ibadetlerinde belli bir hükümleri bulunur ve bunlar herkesi kapsamayabilir. Allah (cc) emirlerini gücü yetenlere teklif etmiş, gücü yetmeyenleri ise yapmaktan affetmiştir. Oruç tumakta bu ibadetlerden biridir. Örneğin, yolculuk, hastalık, hamilelik gibi nedenler oruç tutmamayı mübah kılan durumlar arasındadır. Kimler oruç tutmayabilir aşağıda sıralanmıştır.

Diyenete ve İlmihal kitaplarına göre oruç tutmamayı gerektiren durumlar, haller şöyle sıralanmıştır;

Yolculuk

Ramazan ayında sefer mesafesi (en az doksan kilometre) bir yere gitmek için yola çıkacak olan kimseler, o gün oruca niyet etmeyebilir. Ama oruçluyken bir yolculuğa çıkılırsa orucunu bozmaması gerekir, o gün orucan devam eder. Sefer bir mazeret olduğu için, eğer orucunu seferiliği başladıktan sonra bozarsa kendisine keffaret gerekmez, sadece kaza gerekir.

Hastalık

Hasta olan biri oruç tuttuğu zaman, bu hastalığının artmasından veya uzamasından endişe edenler oruç tutmayabilir. Yine hasta oruç tutarsa canının yanmasından, aklının gitmesinden korkacak olursa oruç tutmayabilir. Bu mazeretler ile oruç tutmakta zorlanan kişiler için, iyileştikten sonra kaza etmek üzere Ramazan ayında oruç tutmamalarına ruhsat tanınmıştır. Yalnızca bir kuruntuya bağlı korku yeterli değildir. Oruç tutması halinde hasta olacağı doktor tarafından bildirilen kimse de hasta hükmündedir.

Koronavirüs: Yaşadığımız salgın nedeniyle (korona virüsü, kovid-19) diyanet işleride bu konuda açıklama yapmış ve hasatalık durumuna değinerek​ “Kovid 19 teşhisi konulmuş olup doktoru tarafından oruç tutması sakıncalı görülenlerinde mazeretleri devam ettiği sürece daha sonra kaza etmek üzere oruç tutmayabilirler” denilmiştir.

Gebelik ve annelik

Ramazanda oruç tuttuğu takdirde kendisinin veya çocuğunun zarar görmesi muhtemel olan gebe veya emzikli kadınlar da oruç tutmayabilirler. Hatta zarar görme ihtimali kuvvetli ise tutmamaları gerekir. Oruçluyken hamileliğinden dolayı hastalanırsa, hastalık mazereti ile orucunu bozabilir. Sonra bu orucu kaza ederler.

Şiddetli açlık ve susuzluk

Oruçlu biri açlık veya susuzluk sebebi ile helak olması, beden ve ruh sağlığının ciddi derecede zarar görmesi, aklına bir noksanlık gelmesi söz konusu olan kimseler orucunu bozabilir. Ayrıca müslüman bir doktorun haberine dayanarak korkarsa orucunu bozabilir. Sağlığı düzeldiğinde ise bu oruçların kazasını tutarlar.

Yaşlılık

Oruç tutamaya elverişli olamayacak kadar yaşlı olan kimseler oruç tutmayabilirler. Oruç tutmayıp bunun. yerine fidye verebilirler.

“Oruç, sayılı günlerdedir. Sizden kim hasta, ya da yolculukta olursa, tutamadığı günler sayısınca başka günlerde tutar. Oruca gücü yetmeyenler ise bir yoksul doyumu fidye verir. Bununla birlikte, gönülden kim bir iyilik yaparsa (mesela fidyeyi fazla verirse) o kendisi için daha hayırlıdır. Eğer bilirseniz oruç tutmanız sizin için daha hayırlıdır.” (Bakara suresi, 184. ayet)

Hayz ve Nifak Hali

Bir kadın oruçlu iken adet görmeye başlarsa orucu bozulmuş olur. Mazeretten dolayı bozulduğu için o günün orucunun kazası daha sonra tutar. Kadınlara adet günlerinde ve lohusalık müddetince oruç tutamaz, tutması caiz değildir.

Düşman ile Cihad

Ramazan ayında düşmanla savaşacak bir İslam mücahidi, düşman karşısında zayıf düşeceğinden korkarsa oruç tutmayabilir. Sonra bu oruçları kaza eder.

Bilindiği gibi ramazan ayı oruç tutmak farzdır, islamın şartıdır. Ama bu yukarıda sayılan sebeplerden dolayı oruç tutulmayabilir veya tutulan oruç bozulabilir. Yani bunlar oruç tutmamayı mübah kılan durumlar olarak sayılır. İslam alimleri oruç tutmama ruhsatını Kur’an ve Sünnet’te zikredilen sebeplerle sınırlı tutmayı tercih etmişlerdir. Her meşakkatli durumda oruç tutulmayabileceğini veya her zorlanıldığında orucun bozulabileceğini söylemekte temkinli davranmışlardır.

Oruç tutamayanların bu mazeretleri ortadan kalkınca tutulamayan oruçlar kaza edilir yani o gün sayısınca oruç tutulur. Örneğin ramazanda hastalıktan dolayı 3 gün oruç tutamayan bir müslüman ramazan ayından sonra bu 3 günün kaza orucunu tutmalıdır.

Oruç tutmaya sürekli bir engelin bulunması halinde (iyileşmesi mümkün olamayan hastalıki yaşılık gibi) tutulamayan her oruç için bir fidye verilir. Bir oruç fidyesi bir fıtır sadakası miktarıdır.

Fitre miktarları için bakabilirsiniz; Fitre miktarı